Türkiye’nin en büyük 500 sanayi kuruluşunun 2024 yılı performansını değerlendiren “İSO 500” raporu açıklandı. Rapor, özellikle kârlılıkta yaşanan dramatik düşüş, artan finansman yükü ve işletmelerin nakit akışında yaşanan sıkışmalar nedeniyle ciddi yapısal sorunlara işaret ediyor.
📊 KÂRLILIKTA SERT DÜŞÜŞ
2024 yılında sanayi firmalarının toplam faaliyet kârı bir önceki yıla göre yaklaşık %32 azalarak 641 milyar TL’ye geriledi. Faaliyet kârlılığı %12,5’ten %6,2’ye, satış kârlılığı ise %8,6’dan %2,6’ya düştü. Bu dramatik gerileme, hem iç talepteki zayıflamanın hem de maliyet baskılarının etkisini ortaya koyuyor.
🔴 Zarar açıklayan şirket sayısı 96’dan 152’ye yükseldi. Bu durum, rekabet baskısı ve yüksek maliyetlerin birçok firmayı kârsızlığa ittiğini gösteriyor.
💸 FİNANSMAN GİDERLERİNDE PATLAMA
2024 yılı itibarıyla sanayi kuruluşlarının toplam finansman gideri 619 milyar TL’ye ulaştı. Bu giderin faaliyet kârına oranı %96,6’ya çıkarak rekor kırdı. Başka bir ifadeyle firmalar neredeyse tüm kârlarını finansman maliyetlerine ayırdı.
📉 Faiz baskısı sanayi karlarını silme noktasına geldi.
💰 Finansal Göstergelerde Kan Kaybı
📉 BORÇLULUK VE NAKİT AKIŞI RİSKLERİ
Sanayi firmalarının borçları %45 oranında artarken özkaynak büyümesi bu ivmeye yetişemedi. Bu durum, şirketlerin finansal kaldıraçlarını artırdığını ve borç/aktif oranlarının tırmandığını gösteriyor.
📌 Devreden KDV 85 milyar TL’ye çıkarak işletmelerin nakit döngüsünü zora sokuyor.
🔬 AR-GE VE TEKNOLOJİDE GERİ KALINMAYA DEVAM
Her ne kadar AR-GE harcamaları %98 artarak 60,7 milyar TL’ye yükselse de AR-GE yapan firma sayısı değişmedi (265 firma). Bu durum, AR-GE’nin firma bazında tabana yayılamadığını gösteriyor.
🔧 Düşük teknoloji üretim oranı artmaya devam ediyor. Orta-yüksek teknolojiye geçiş yavaş.
🌍 HALKA AÇIK VE YABANCI SERMAYELİ FİRMA SAYISINDA ARTIŞ
2024’te halka açık firma sayısı 88’e, yabancı sermaye paylı firma sayısı ise 124’e çıktı. Ancak bu gelişmelerin toplam etkiyi sınırlı ölçüde iyileştirdiği görülüyor.
⚠️ RİSKLER VE TEHDİTLER
- Finansman baskısı büyüyor: Kârlar azalırken faiz yükü artıyor.
- Reel satışlar geriliyor: Üç yıldır üst üste daralma yaşanıyor.
- Borç yükü artıyor: Özkaynak yetersizliği riski büyüyor.
- Teknoloji dönüşümü gecikiyor: Verimlilik artışı yeterince desteklenmiyor.
- Nakit krizi kapıda: Devreden KDV yükü işletmeleri zorluyor.
🔧 STRATEJİK ÖNERİLER
- Finansman çeşitliliği artırılmalı: Sabit faizli, döviz bazlı krediler, tahvil gibi alternatifler kullanılmalı.
- AR-GE destekleri yaygınlaştırılmalı: Orta-yüksek teknoloji yatırımlarına odaklanılmalı.
- Devreden KDV yükü için reform şart: İşletme sermayesi açığı bu baskıyla yönetilemez hâle geliyor.
- İç talep teşvik edilmeli: Sürdürülebilir iç pazar dinamizmi kritik.
- Kurumsallaşma artmalı: Halka arz ve yabancı yatırım süreçleri hızlandırılmalı.
🔮 2025 BEKLENTİLERİ & STRATEJİLER
🧭 FIX YORUMU
Sanayi sektörü 2024’te kâr değil hayatta kalma savaşı verdi. 2025 yılında ise odak noktası likidite, finansal dayanıklılık ve yapısal dönüşüm olacak. Firmalar artık yalnızca büyümeye değil, sürdürülebilir ve dirençli finansal yapılara yönelmeli.
📌 “2025 yılı, sanayi şirketleri için kâr yılı değil, nakit yılı olacak.”
