Döviz Bozdurma Zorunluluğu %35’e Çıkarıldı: İhracatçının Yükü Ağırlaşıyor
31 Temmuz 2025 tarihine kadar geçerli olacak yeni düzenlemeyle, ihracatçıların döviz gelirlerinin %35’ini TCMB’ye satma zorunluluğu getirildi. Mart 2025’te %25’e çekilen oran, ihracatçılar arasında kademeli bir rahatlama beklentisi doğurmuşken, bu artış sektörde yeniden hayal kırıklığı yarattı.
📉 Neden Bu Adım Atıldı?
TCMB rezervlerini güçlendirme ve TL’ye dönüşü teşvik etme hedefiyle birlikte, 2025’in ilk çeyreğinde döviz talebinin artması ve kurlardaki yukarı yönlü baskılar, yeni müdahaleleri zorunlu kıldı. Ekonomist Hakan Kara’nın da vurguladığı gibi, döviz rezervlerindeki erime ve TL mevduat payının düşük kalması Merkez Bankası’nı yeni tedbirler almaya itti.
🔄 Ne Değişti?
Yeni düzenleme ile birlikte:
- İhracatçıların döviz gelirlerinin %35’i Merkez Bankası’na satılacak.
- Döviz dönüşüm desteği oranı %2’den %3’e çıkarıldı.
- Satılan döviz, işlem gününde geçerli TCMB alış kuru ile bozdurulacak ve tam karşılığı TL olarak ihracatçıya ödenecek.
Bu adım geçici bir uygulama olarak tanımlansa da, özellikle dış girdiye dayalı üretim yapan sektörlerde finansal planlamalar üzerinde ciddi baskı oluşturuyor.
🗣️ Sektörden Tepkiler: “Üretim Çarkları Dönmek Zorunda”
ZÜCDER Başkanı Burak Önder:
“Firmalar daha yüksek döviz getirisi elde etse de, bu parayı tekrar dövize çevirirken ciddi kur farkı maliyetleriyle karşı karşıya kalıyor. Sanayicinin beklentisi bu oranın kademeli olarak düşürülmesiydi. Kaynaklar sınırlı olabilir, ancak çarkların dönmesi ülke ekonomisi için kritik.”
İstanbul Mobilya, Kağıt ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği Başkanı Erkan Özkan:
“Hammaddesi büyük oranda ithalata dayalı sektörler bu kararla daha da zorlanacak. 2025 Temmuz sonrası yeni bir gevşeme beklentimiz var. En temel beklentimiz, rekabetçi kur seviyesi ve öngörülebilirlik.”
⚙️ Teknik Ayrıntılar: Uygulama Nasıl İşleyecek?
- İhracat bedelinin en az %35’i, döviz alış belgesine bağlanarak bankaya satılıyor.
- Banka, bu dövizi aynı gün TCMB’ye aktarıyor.
- İhracatçıya dövizin karşılığı TL olarak aynı gün ödeniyor.
- TL’ye dönüştürülen bu döviz tutarı için ihracatçıya %3 dönüşüm desteği sağlanıyor.
📊 Merkez Bankası’ndan Eş Zamanlı 6 Yeni Adım
- YP mevduatlar için zorunlu karşılıklar tüm vadelerde 200 baz puan artırıldı.
- TL’ye dönüşü teşvik etmek için tüzel kişi TL mevduat hedefleri revize edildi.
- 1 yıla kadar vadeli dövizli repo işlemleri için zorunlu karşılık oranı %4’e çıkarıldı.
- TL zorunlu karşılıklara uygulanan faiz oranı artırıldı.
- İhracat döviz satışı oranı %35’e yükseltildi.
- Döviz dönüşüm desteği %3’e çıkarıldı.
📌Sonuç
İhracatçılar açısından rekabet gücünün korunması, sadece TL bazlı desteklerle değil, dövize erişimde de kolaylık sağlanmasıyla mümkün olabilir. Enerji, girdi ve taşıma maliyetlerinin hâlâ yüksek olduğu bu dönemde, dövizde yaşanan kur farkları, hem kar marjlarını daraltıyor hem de fiyatlama stratejilerini zorluyor.
Yeni uygulamanın geçici bir düzenleme olarak kalması, ve ihracatçının üretim-ticaret dengesinin daha sürdürülebilir bir zeminde yeniden kurulması sektörün ortak beklentisi.
